Formasyon Almadan Sözleşmeli Öğretmen Olunur Mu? Sınıfta Kaç Puan Alırsınız?
Hepimiz bir dönem öğretmen olma hayalleri kurmuşuzdur, değil mi? Benim gibi bazıları, bu hayali “Öğretmen olsam sınıfı nasıl yönetirim?” diye düşünürken, diğerleri sadece o kalemle tahtaya yazı yazma sahnesini hayal eder. Ama gerçekten öğretmen olma yolunda karşımıza çıkan bir soru var: Formasyon almadan sözleşmeli öğretmen olunur mu? Hadi bunu bir düşünelim, belki de çok komik bir cevap çıkacak.
Formasyon Nedir, Neden Bu Kadar Ciddi?
Formasyon almak, eğitimin temellerini öğrenmek ve eğitimci olabilmek için önemli bir adımdır. Yani işin özü şu: Formasyon, öğretmen olabilmenin “yetki belgesi” gibi bir şey. Düşünsenize, bir yerden gelip “Bugün sınıfta hepinizin hayatını değiştireceğim” diyen birini düşünün, ama bu kişi dersin başından sonuna kadar sadece “Merhaba, biz bugün ne yapıyorduk?” diye soruyorsa… İşte formasyon, bu tür kazaların önüne geçmek için var. Yani, bir öğretmenin olması gereken eğitim bilgisine sahip olması için bir formasyon programını tamamlaması gerekir. Ama “Ben zaten öğrendim, oturup bir iki kitap okurum” diyerek bu süreci atlamak ne kadar mümkün?
Formasyon Almadan Öğretmen Olunur Mu? Ya da Ne Kadar Öğretmen Olunur?
İzmir’de, kafede otururken arkadaşım Fikret’le bunu konuştuk. Fikret, normalde tarih öğretmeni olmak istiyordu ama bir türlü formasyon almaya karar veremedi. Bir gün, Fikret bana şöyle dedi: “Ya, formasyon almadan sözleşmeli öğretmen olunsa, ne olur ki? Ben zaten tarih bilirim, bir şekilde hallederim.” Gözlüğümü takıp “Vay be, Fikret. Öğrencinin cevabını veremediğinde ‘İyi de, ben bunu önceden biliyordum’ deyip geçebilir misin?” dedim. O anda fark ettik ki, formasyonun gerçekten amacı, sadece “biliyorum” dediğimiz şeylerin ötesine geçebilmek. Bir öğretmen sadece dersini anlatmakla kalmaz; aynı zamanda öğrenci psikolojisini anlamalı, sınıf içindeki dinamikleri yönetmeli, öğretme yöntemlerini bilinçli şekilde kullanmalıdır.
Hadi ama, diyelim ki “formasyon olmadan da öğretmen olurum” dediniz ve sözleşmeli öğretmenlik için başvuru yaptınız. Sınavı geçtiniz, mülakattan geçtiniz, şimdi ne? İlk gün sınıfta, “Beyler, ben de size 40 dakika boyunca tarihten not aldırıp, sonra bütün gün Google’dan tarih videoları izletsem” desem, büyük ihtimalle sınıfın geri kalanında herkes uyur. Ya da sınıf içi iletişimde “Evet, hadi bakalım, şimdi herkes şunu yapsın” diyip, sonra kimseyi dinlemeden sırf bu kadar diye devam etseniz, sanırım bir öğrenci bile size “Hocam, böyle öğretmen mi olur?” diye sorar.
Formasyon İçin “Gereklilik” Yok, Ama İşin Ciddiyeti Var
Peki, gerçekten formasyon almadan sözleşmeli öğretmen olunabilir mi? Evet, bazı şartlar altında olabilir. Devlet bazı alanlarda, belirli kriterleri yerine getiren kişilere sözleşmeli öğretmenlik hakkı tanıyabiliyor. Ama burada unutulmaması gereken en önemli şey şu: Bu “olunabilirlik”, öğretmenin gerçekten öğretmenlik yapabilecek bilgi ve deneyime sahip olup olmadığı ile ilgilidir. Eğer bir öğretmenin öğrenciye nasıl anlatması gerektiğini bilmeden bir sınıfı yönetmesi bekleniyorsa, işte o zaman işler karışır. O yüzden, öğretmenlik bir “bilgi” meselesi değil, aynı zamanda beceri ve tecrübe meselesidir.
Gerçekten de, bazen düşünüyorum: “Formasyon, her şeyin anahtarı mı?” Tabii ki, formasyon almak her zaman öğretmen olmanın garantisi değil. Fakat formasyon, öğretmeni farklılaştıran bir şeydir. Eğitim, sürekli değişen ve gelişen bir alan. Eğer formasyon olmadan sözleşmeli öğretmenlik yapılacaksa, o öğretmenlerin sürekli kendini geliştirmesi, öğretme yöntemlerine hâkim olması, öğrenciyle iletişim becerilerini artırması gerekir. Her şeyde olduğu gibi, sadece “elimizdeki bilgi” değil, “bu bilgiyi nasıl kullandığımız” da çok önemli.
Formasyon Olmadan Olunmaz, Ama Bu Sadece Bir Başlangıçtır
Sonuç olarak, formasyon almak bir gereklilik gibi görünebilir ama öğretmen olmanın tek yolu bu değil. Sözleşmeli öğretmenlik, bazen farklı yollarla da mümkündür. Ancak, iyi bir öğretmen olmanın yolu yalnızca bir sertifikadan geçmez. Öğrencilerine ilham veren, onların gözlerinde ışıltı görebilen bir öğretmen olmak için sadece eğitimin temellerini bilmek yetmez, onlara nasıl yaklaşacağınızı, nasıl iletişim kuracağınızı da bilmelisiniz. O yüzden belki de “formasyon almadan sözleşmeli öğretmen olunur mu?” sorusuna verilecek cevap şu olmalı: “Evet, olur, ama gerçekten iyi bir öğretmen olabilmek için daha fazlasını yapmanız gerekir.” Ve inanın, bu fazlası sizi o kadar tatmin eder ki!